رصه های انقلاب اسلامی و دفاع مقدس مشحون حضور و نقشآفرینی زنانی بوده است که همپای مردان سهم زیادی در فداکاری و حفظ این سرزمین داشتهاند. در هشت سال دفاع مقدس (1367-1359) زنان همگام با مردان وارد صحنه مبارزه شدند و در حوزههای مختلف پشتیبانی، مراقبت و پرستاری از مجروحان، اداره و توسعه نهضتهای مقاومت، ترغیب و تشویق مردان با قبول مسئولیت و انجام وظیفه به جای مردان و فراهمکردن زمینه حضور مردها برای ایفای نقش فعال و مستمر در جنگ، مراقبت از کودکان و حفظ کانون گرم خانواده و موارد دیگر نقشآفرینی کردند. تاریخ شفاهی یکی از ابزارهایی است که میتواند نقش زنان را در دفاع مقدس به شکل وسیعتر و گستردهتر با ذکر زوایای گوناگون حضورشان و مسائل پیش روی آنان به تصویر بکشد. فرایند گردآوری و تدوین تاریخ شفاهی زنان با موانعی روبهرو است که بعضی از آنها میان تاریخ شفاهی مردان و زنان، مشترک و بعضی از لحاظ نوع انجام و تدوین با تاریخ شفاهی مردان متفاوتاند؛ این موانع یا جنبه اجتماعی دارند یا مواردی را شامل میشوند که از فرم و عناصر ساختاری تاریخ شفاهی تأثیرپذیر هستند. در این مقاله سعی شده است با اقتباس از دیدگاه صاحبنظران، پژوهشگران و دیدگاههای تجربی مؤلفان طی چند سال فعالیت در این حوزه، تأثیر مجموعهای از موانع زنان در دفاع مقدس بررسی شود که باعث آسیبهایی در خروجی نهایی است که عبارتاند از محدودیت مصاحبه با خانمها به دلایل مختلف فرهنگی، قومی و … یا اینکه مصاحبهکننده ترجیحاً خانم و آشنا به موضوع گفتوگو و دارای ریشههای فرهنگی و قومی مشترک باشد، عاطفیبودن بیشتر خانمها و در مواردی غلبه احساس بر روایت و چگونگی مهار این موارد، مشغلههای خانهداری و تربیت فرزند خانمها و در نظر گرفتن این موارد در تعیین زمان، مدت و مکان مصاحبهها و … به موارد گفتهشده، موانع مشترک تاریخ شفاهی مردان و زنان را مانند گذر زمان، کم دیده شدن، عدم توجه به گزینش صحیح راوی، ضعف در فرایند مصاحبه، ضعف در بیان شفاهی رویدادها، تحریف ناخواسته واقعیتها، در دسترس نبودن اسناد، تأثیرات سازمانها و نهادهای متولی و رویکردهای گوناگون در شیوه تدوین و ارائه تاریخ شفاهی را اضافه کرد. هدف آن است که با شناخت موانع تأثیرگذار بر روند تاریخ شفاهی زنان در دفاع مقدس و برطرف کردن آنها با بهرهگیری از راهکارهای مناسب با شرایط، بر کیفیت گردآوری و تدوین آنها افزوده شود و محصول نهایی با استانداردهای علمی و فنی همخوانی بیشتری داشته باشد.
متن کامل مقاله را اینجا ببینید
